شبح جنگ بر فراز منطقه
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۴۵۸۰۷۱
کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل و کارشناس ارشد سیاست خارجی در یادداشتی برای جماران نوشت:
طی سه ماه گذشته، همه طرف‌های ذی‌ربط از آمریکا و اسرائیل در یک سر طیف گرفته تا حماس و ایران و گروه های همسو در سر دیگر طیف نشان داده‌اند که مایل به گسترش جنگ غزه نیستند و هنوز نیز به نظر می‌رسد که بی‌میلی نسبت به گسترش جنگ عمومیت داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در عین حال، با توجه به روند حوادث و برآیند تحولات اخیر که حاصل عمل فاکتورهای متنوع است، معلوم نیست که همیشه این روند و برآیند از اراده و میل بازیگران تبعیت کند. حوادثی مانند حمله به کشتی‌ها در دریای سرخ، ترور سردار رضی موسوی در سوریه و صالح العاروری در ضاحیه، مرکز قدرت حزب‌الله، حمله تروریستی در کرمان که برخی در ایران آن را کار اسرائیل دانسته‌اند، حمله آمریکا به یکی از فرماندهان جنبش نجباء در بغداد و دیگر برخوردهای متعدد بین آمریکا و حشد‌الشعبی طی چند هفته اخیر رو به افزایش بوده است. تحرکات حوثی‌ها در دریای سرخ عامل مهم دیگری است که سطح تنش را بالا برده است.
آمریکا طی روزهای اخیر تلاش داشته تا علائمی حاکی از امکان دست زدن به اقدامی نظامی علیه مراکزی در یمن را مخابره کند. حمله به سه قایق نظامی یمنی‌ها در آخر هفته گذشته و بیانیه تهدید آمیز آمریکا و 12 کشور دیگر علیه آنها از آن جمله است. این قبیل حوادث شَبح یک جنگ منطقه‌ای را بیش از هر زمان دیگر طی سه ماه گذشته بر فراز منطقه مشهود کرده‌اند.
با این حال، تا آنجا که به اجتناب از یک جنگ منطقه‌ای مربوط می‌شود، به نظر نمی‌رسد که محاسبات هیچ یک از بازیگران در دو سوی این درگیری تغییر کرده باشد. همچنان هیچ یک از طرفین مایل به درگیر شدن در یک جنگ منطقه‌ای نیست.
اما سوال این است که در این صورت چرا اسرائیل و آمریکا طی یکی دو هفته گذشته دست به تحرکات نظامی جدیدی که به اهم آنها در فوق اشاره شد، زده اند. این تحرکات جدید که بر میزان بی‌ثباتی و غیرقابل پیشنی شدن اوضاع افزوده است، می‌تواند ناشی از برخی تصورات به شرح زیر باشد:
1- شرایط برای اسرائیل و به ویژه دولت بنیامین نتانیاهو به گونه‌ای تغییر کرده که آنها را به سمت دست زدن به ماجراجویی و پذیرش ریسک بالا، رانده است. مشکل اسرائیل این است که طی سه ماه گذشته برغم دست زدن به جنایاتی بی‌سابقه در غزه و تحمل انتقادات از ناحیه افکار عمومی بین‌المللی، دولتها و نهادهای بین‌المللی به خاطر این جنایات، اما هیچ پیروزی قابل عرضه به افکار عمومی اسرائیل کسب نکرده است. گروگان‌های اسرائیلی، جز تعدادی که از طریق مذاکره آزاد شدند، همچنان در دست حماس اند. نیروهای حماس و جهاد همچنان در نوار غزه قابلیت‌های سازمانی و رزمی خود را حفظ کرده اند و با نیروهای متجاوز درگیر می‌شوند و پرتاب موشک از غزه به اسرائیل اگرچه کاهش یافته، اما همچنان ادامه دارد.
به رغم شرایط دشوار در غزه، نشانه‌ای که حاکی از کاهش حمایت از حماس در غزه و ساحل غربی باشد، مشهود نیست. در چنین شرایطی، دولت اسرائیل و بویژه راست‌گرایان افراطی در اسرائیل و شخص نتانیاهو با انتقادات گسترده در داخل و خارج مواجه شده و از جمله محبوبیت نتانیاهو در نظرسنجی‌ها به حدود 15 درصد کاهش یافته است. اقدام دیوان عالی اسرائیل به ابطال طرح دولت برای اصلاحات قضایی نیز شرایط را برای دولت راستگرا که اکثریت متزلزلی در مجلس دارد، دشوارتر کرده است.
در چنین شرایطی، محتمل است که نتانیاهو به دنبال «دستاورد» دیگری خارج از غزه برای ارائه به پایگاه رأی خود و کاهش فشار سیاسی در داخل باشد و برای این منظور سلسله ماجراجویی‌های خطرناکی را شروع کرده است.
2- عامل مهم دیگری که می‌تواند دلیل ماجراجویی‌های اخیر اسرائیل باشد، ارزیابی دولت نتانیاهو در مورد ادامه خویشتن‌داری مقامات ایران و گروههای نزدیک به ایران و بی‌میلی آنها به درگیری گسترده است. واقعیت این است که طی چند ماه گذشته ایران و این گروه‌ها تهدیدهایی کرده‌اند، اما دست به اقدامی در جهت عمل به تهدیدها نزده اند.
از طرفی، فرض بر این است که با توجه شرایط لبنان، از جمله بحران عمیق مالی و اقتصادی در کشور و مخالفت دیگر طوایف و نهادهای سیاسی لبنانی با جنگ که ممکن است به فروپاشی لبنان بیانجامد و نیز آینده سیاسی خود در لبنان، دست حزب‌الله چندان باز نیست.
به علاوه، طی سه ماه گذشته روشن شده که دولت سوریه هیچ تمایلی برای درگیر شدن در این بحران به هیچ شکلی ندارد.
3- اعلام رسمی خروج «هزارها نفر» از سربازان اسرائیلی از غزه ظرف چند هفته آینده و خاتمه مرحله ای از جنگ غزه و ادامه آن به صورت "جنگ با شدت کم" و برخی شایعات در مورد امکان استقرار برخی از آنها در مرز لبنان فاکتور دیگری است که باید در نظر گرفته شود. ممکن است اسرائیل در مرحله جدید با تصور عبور از مرحله اول جنگ غزه دست خود را برای تجاوزات دیگر باز ببیند.
این عوامل ممکن است تحلیل‌گران اسرائیلی را به این نتیجه رسانده باشد که جبهه مقاومت آمادگی لازم برای افزایش سطح درگیری‌ها را که به احتمال زیاد با مداخله آمریکا نیز همراه خواهد بود، ندارد.
عوامل فوق الذکر ممکن است دلیل اقداماتی مانند ترورهای اخیر در دمشق و ضاحیه، مرکز قدرت حزب‌الله، و تحرکات اخیر آمریکا علیه برخی گروههای عراقی باشد و این گونه تجاوزات و ماجراجویی‌ها ممکن است در آینده نیز ادامه یابد؛ با این فرض که امکان حفظ تعادل و توازن سه ماه گذشته همچنان وجود خواهد داشت.
با این حال، واقعیت این است که در دوره کنونی احتمال برخوردی گسترده، اعم از تعمدی یا تصادفی، بسیار بیشتر از هر زمان دیگر در سه ماه گذشته است. در شرایطی که اکنون با دامنه گسترده تحرکات نظامی در سطح منطقه و وجود بازیگران متنوع با انگیزه‌های متفاوت مواجه هستیم، یک اشتباه محاسبه ساده یا اشتباه در انتقال پیام یا یک تصادف ممکن است موجب خارج شدن کنترل از دست تصمیم‌گیران اصلی شود.
در این رابطه، فشار پایگاه اجتماعی تصمیم گیران در اسرائیل و در آمریکا و در ایران و در بین بازیگران غیردولتی را نیز نباید نادیده گرفت.
منبع: جماران
کلیدواژه: انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی ایران و آمریکا کوروش احمدی جنگ غزه 2023 انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی طی سه ماه گذشته
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۵۸۰۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ظریف: یکی از دلایل موافقت آمریکا با برجام، کاستن از حضور خود در منطقه بود / اعراب منطقه و اسرائیل به همین دلیل با برجام مخالف بودند؛ نمی‌خواستند شاهد کاهش حضور آمریکا در منطقه باشند / خیال می‌کنیم اگر در روندی شرکت نکنیم شکل نمی‌گیرد / در کاسپین این اشتبا
به گزارش صدای ایران از انتخاب،محمدجواد ظریف می‌گوید در جهان امروز دیگر قطب نخواهیم داشت، اما یکی از دلایل موافقت آمریکا با برجام، کاستن از حضور خود در منطقه بود. اعراب منطقه و اسراییل به همین دلیل با برجام مخالف بودند که نمی‌خواستند شاهد کاهش حضور آمریکا در منطقه باشند.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه پیشین ایران در سلسله نشست‌های چهلمین سال تاسیس انتشارات اطلاعات و در نشست اول آن با عنوان «ژئوپلیتیک خلیج‌فارس» به سخنرانی پرداخت که مهمترین اظهارات او به نقل از جماران به شرح زیر است:
دنیا گرفتار چالش شناختی است.
خطا‌هایی که بعضا صورت می‌گیرد به دلیل شناخت و ادراک نادرست است.
دوستان ما در جنوب خلیج فارس ادراک خود را اصلاح می‌کنند و ما در اصلاح این ادراک تا حدودی عقب هستیم.
هنوز این تفکر غلط خرید امنیت در این کشور‌های عربی وجود دارد البته ان‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که نمی‌توانند با وابستگی به یک قطب برای خود امنیت تامین کنند.
کویت قبل از اینکه به کشتی‌های خود پرچم امریکا بزنند پرچم شوروی را نصب کرده بودند
این کشور‌ها این مشکل ادراکی را کماکان دارند که باید امنیت را خرید و نخستین آنها صدام بود. آنها تلاش کردند امنیت را با کمک صدام بخرند.
یکی از رهبران کشور‌های حاشیه خلیج فارس شخصا به آقای روحانی گفتند که ما ۷۵ میلیارد دلار به صدام پرداخت کردیم.
زمانی که ایران قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت و طارق عزیز گفت تا مذاکره صورت نگیرد، آتش بس صورت نمی‌گیرد، دبیرکل وقت سازمان ملل به وزیرخارجه وقت دولت ریگان زنگ زد و او به دبیرکل جواب داد که ما در مهرماه که به نیویورک بیاییم با شما در این باره گفتگو خواهیم کرد. می‌دانید که تاریخ را نمی‌توان فراموش کرد.
وقتی این شرایط پیش امد دبیرکل به پادشاه وقت سعودی زنگ زد و ملک فهد در تماس با صدام، او را به پذیرش آتش بس متقاعد کرد. پادشاه وقت به صدام می‌گوید: «غرور ایرانی را زیر پا نگذار.» عربستان در ان زمان این فهم را داشت که نمی‌تواند کاملا به صدام اعتماد و تکیه کند، اما در عمل متفاوت هم عمل می‌کرد.
وقتی سیاست خرید امنیت از عراق شکست خورد، این کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس برای خرید امنیت به سراغ شوروی و امریکا رفتند.
همین کشور‌ها امروز برای خرید امنیت به سراغ اسراییل رفتند و متوجه نیستند که اسراییل در تاریخ خود از هیچکس حمایت نکرده و حتی به امریکایی‌ها در مذاکرات آزادی گروگان‌ها لگد زده اند. اسراییل در تاریخ تقلبی خود به هیچکس رحم نکرد. این اشتباه شناختی کنار نرفته است.
زمانی که آرامکو را تیر غیب زد، سعودی‌ها انتظار حمایت از آمریکا داشتند و حالا هم به دنبال خرید امنیت از اسراییل هستند
اشتباه ادراکی دوم ما و اعراب این است که فکر می‌کنیم امریکا به دنبال گسترش حضور خود در منطقه است، اما امریکا به انتقال حضور و نفوذ به خارج از این منطقه است.
امریکا دیگر قدر قدرت نیست. ما قدرت بزرگ داریم، اما هژمون نداریم. در جهان امروز دیگر قطب نخواهیم داشت، اما یکی از دلایل موافقت آمریکا با برجام، کاستن از حضور خود در منطقه بود. اعراب منطقه و اسراییل به همین دلیل با برجام مخالف بودند که نمی‌خواستند شاهد کاهش حضور آمریکا در منطقه باشند.
امریکا در حال برون سپاری تامین امنیت به اسراییل است و کشور‌های عربی منطقه که به دنبال عادی سازی رابطه با اسراییل هستند باید بدانند که دیر یا زود قربانی تامین منافع اسراییل خواهند شد
اشتباه ادراکی سوم که به ما هم بازمی گردد این است که اگر با چیزی مخالفت کردیم و، چون خود را مرکز مشروعیت عالم می‌دانیم اگر به چیزی مشروعیت ندهیم جنبه اجرایی و عملیاتی پیدا نمی‌کند. در کاسپین این اشتباه را مرتکب شدیم و در مذاکرات شرکت نکردیم و بستر دریا را در غیاب ما تقسیم کردند.
عدم حضور به معنای عدم شکل گیری از ترتیبات امنیتی خلیج فارس نیست بلکه به معنای عدم تامین منافع شما است. مگر جلوی طالبان را توانستیم بگیریم؟ خیر؛ از روند مذاکره حذف شدیم. همین قاعده درباره مسیر‌های مواصلاتی هم هست که از این مسیر‌ها دور ماندیم و بعضا حذف هم شدیم.
در دنیای کنونی هم امریکا نمی‌تواند با وتو در شورای امنیت، مانع از قدرت مقاومت مردم غزه شود. جنگ اسراییل با مردم غزه هفت ماه است که ادامه پیدا کرده، اما جنگ اسراییل با کشور‌های عربی شش روزه تغییر کرده است. آمریکا نمی‌تواند تصمیم گیری‌ها را وتو کند و این را دنیا و مردم و افکار عمومی این را ثابت کرده اند.
دو مبنای بازدارندگی، نصر خدا و قدرت مردم هستند.
مهمترین کاری که می‌توانستیم پس از جنگ غزه بکنیم این بود که پیشنهاد توافق منع تجاوز به کشور‌های منطقه داده و کنش ایران هراسی را نابود کنیم
تصویر ترسناک ساختن از ایران، هدف اسراییل است و ما هم نباید در این تله بیفتیم.
این اشتباه ادراکی ما که خیال می‌کنیم اگر در روندی شرکت نکنیم شکل نمی‌گیرد اشتباه است. تصور نکنیم اگر fatf را نپذیرفتیم تنبیه نمی‌شویم و با تبعات ان روبه رو نمی‌شویم
دنیای امروز هرروز در حال تغییر است و ما هم هرروز باید فکر خود را نو کرده و تفکر جهان دو قطبی را کنار بگذاریم و واقعیت‌ها را ببینیم
بسیاری از انگاره‌های ما درباره نظم جهانی و حتی مردم خودمان غلط است
همسایه‌ها برای ما فرصت هستند.
مردم برای ما فرصت هستند نه تهدید. به فرصت، امکان بالندگی بدهیم
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان